Кишининг энг яхши фазилатларидан бири унинг тозаликка интилишидир. Гўзал хулқ одамларни ўз атрофига қандай тортса, хушбўйликнинг ҳам худди шундай оҳанрабоси бор.

Яқинда бир ҳамкасбимиздан кўпчилик ўзини олиб қоча бошлади. У билан суҳбатни қисқа қилишга ҳаракат қилувчилар кўпайди. Ўз соҳасининг устаси бўлган бир ходимга нисбатан қилинаётган бундай муносабатнинг сабаби оғиз бўшлиғидаги ёмон ҳид эди. Тиббиётда галитоз деб номланувчи бу дарднинг сабаблари бисёр.

Овқат ҳазм қилиш тизими касалликлари, тиш ва милк муаммолари ёки томоқ-бурун хасталикларида оғиздан ёмон ҳид келиши мумкин. Бу муаммонинг аксарият сабабчиси овқат ҳазм қилиш тизимидаги патологик ўзгаришлардир. Масалан, ичаклар ва ошқозон микрофлорасининг бузилиши, қабзият, панкреатит (ошқозон ости бези фаолиятининг бузилиши), жиғилдон қайнаши, меъда яллиғланиши каби.

Ичаклар микрофлораси мингдан ортиқ ферментлардан иборат. Ҳар бир ферментнинг ўз вазифаси бор. Агар улардан бирортасининг фаолияти бузилса, микрофлора тизими издан чиқади. Натижада, овқат ичакларда яхши сўрилмай, ҳазми қийинлашади. Сингмаган таомдан пайдо бўлувчи бадбўй ҳид ичак йўллари орқали оғиздан кела бошлайди.

Қабзият (ич қотиши) ҳам овқат ҳазм қилиш тизими касаллигидир. Ахлат йўғон ва тўғри ичакларда тўпланади. Тўғри ичак бошланишидаги сигмасимон ичакнинг кенгайиши ва ахлатнинг ташқарига чиқиб кетмаслигидан худди юқорида айтилган йўналиш бўйлаб бадбўй ҳид оғиз орқали кела бошлайди.

Муаммонинг яна бир сабаби ошқозон ости бези фаолиятининг бузилишидир. Чунки ошқозон ости бези меъдадаги таомнинг ҳазм бўлишида катта аҳамиятга эга.

Жиғилдон қайнаши ҳам ёқимсиз ҳид ва безовталик билан кечади.

Аммо шуни унутмаслик керакки, патологик ҳолат билан боғлиқ ҳидлар бир-биридан фарқ қилади. Тажрибали шифокор панкреатит билан боғлиқ ҳид ва тиш касалликларида пайдо бўлувчи ҳидни фарқлай олади.

Бундан ташқари, нонушта қилмаслик, қорин очлигида ҳам вақтинчалик ёмон ҳид кузатилади. Аммо бу патологик жараён бўлмай, овқатлангач ўтиб кетади. 

Бундай ёқимсиз ҳолатга дуч келмаслик учун ҳар хил таомларни аралаштириб емаслик, таомни ширин ичимликлар билан эмас, оддий қайноқ сув билан истеъмол қилиш; ёғли овқатлардан олдин ширинлик емаслик лозим. Овқат ҳазми ёмонлашса, таомни кўкатлар, карамли салат, қатиқ билан ёки кам миқдорда олма сиркаси билан истеъмол қилиш тавсия этилади.

Агар сизда ич келиши бир меъёрда бўлса, ҳазми таом билан боғлиқ безовталик кузатилмаса, демак, оғиздаги ёмон ҳиднинг сабаби бошқа аъзолар касалликлари билан боғлиқ.

Стоматологик нуқтаи назардан олиб қарайдиган бўлсак, ҳидга асосан тиш тошлари, кариес, тиш чириши, тиш қопламаларининг эскириши ва яхши ўрнатилмаслиги оқибатида тиш ва қоплама орасида овқат қолдиқларининг қолиши, милкнинг йирингли касалликлари, тишни нотўғри ювиш оқибатида унинг табиий чўнтакларига караш ва овқат қолдиқларининг йиғилиши сабаб бўлиши мумкин.

Баъзан шифокорнинг тажрибасизлиги оқибатида касалланган тиш тўлиқ даволанмай, қоплама ўрнатилади. Бу эса вақт ўтиши билан қоплама тагидаги тишнинг чириши ва ҳидланишига сабаб бўлади.

«Бир аёл оғзидаги ҳиддан шикоят қилиб келди. Тишларини текширсам, муаммо йўқ. Лекин ҳақиқатан ҳам оғиз бўшлиғида ёқимсиз ҳид бор. Аёлнинг тиш қопламасини очиб, қоплама тагидаги тиш тешигидан чириган дорили пахта топдим. Бемордан тиш қопламаси қачон ўрнатилганини сўраганимда, аёл бундан олти ой аввал, дея жавоб берди. Бу менга беморнинг қорнида қайчисини унутган жарроҳ ҳақидаги машҳур латифани эслатди. Афсуски, бу латифа эмас, ҳаётий воқеа эди», – дейди стоматолог шифокор Умид Ҳамдамов.

Оғиз бўшлиғида ҳид бўлмаслиги учун, тишларни вақти-вақти билан тузли сувда чайиб туриш керак.

Ёмон ҳидга томоқ оғриғи, томоқнинг яллиғланиш касалликлари ҳам сабаб бўлиши мумкин. Гаймор бўшлиғининг яллиғланиш касаллиги гайморит ҳам ҳид пайдо қилади.

Умуман олганда, ёқимсиз ҳид йирингли хасталикларнинг деярли барчасида ташқи белги.